2023-2024 Güz Dönemi haftalık ders programını görüntülemek için TIKLAYINIZ.

 

DERS İÇERİKLERİ

ORSA7012 Ortadoğu’da Milletler ve Milliyetçilik

Dersin ilk haftasında milliyetçilik teorilerinin genel bir özeti ve kritiği işlenecektir. Literatürün önemli isimlerinin temel metinleri esas alınıp, bu literatüre karşı üretilen karşı argümanlar işlenecek ve Türkiye ile Arap coğrafyasında gelişen milliyetçi akımların teorik zeminde nasıl tartışılabileceği sorgulanacaktır. Takip eden haftalar boyunca öncelikle Türkiye, Arap dünyası ve diğer bölge ülkelerindeki milliyetçi düşünürler ile öne çıkan tartışma konuları işlenecektir. Konular kendi içerisinde dönemlendirildikten sonra, ortaya konan eserler ile gerek siyasi gerek entelektüel alanda milliyetçilik hakkında öne çıkan temalar üzerinden tartışma yürütülecektir. Mukayeseli bir perspektif sağlama amacıyla din, dil ve etnik temelli düşünce ekolleri farklı coğrafyalar üzerinden tartışılacaktır. Buna paralel olarak farklı milliyetçi siyasi hareketler özel olarak incelendikten sonra diğer siyasi oluşumlarda milliyetçiliğin hangi formlar altında işlenildiği tartışılacaktır. Milliyetçiliğin siyasi arenada kullanımının sosyo-politik sonuçlarının üzerinde özellikle durulacaktır. Eğitimli elitlerin ve gençlerin siyasi mobilizasyonu ve kitlelerin indoktrinasyonu açısından milliyetçiliğin işlevselliği tartışılacaktır. Son olarak Arap Baharı ile beraber ortaya çıkan yeni konjonktürde milliyetçi düşünce ve siyasetinin yeri tartışılacaktır.

 

ORST7009 Türkiye’nin Ortadoğu Politikası

Türkiye, Ortadoğu ile paylaştığı coğrafya, tarih, din, etnik ve mezhepsel paydalar nedeniyle her dönem bölgesel gelişmelerden etkilenmiş ve bölgedeki gelişmeleri etkileme potansiyeline sahip olmuştur. Ortadoğu ile ilişkiler söz konusu olduğunda Türkiye olayların içinde olma veya dışında kalma ikilemini sıklıkla yaşamıştır. Türk dış politikası dersinin amacı öncelikle Cumhuriyeti’nin kuruluşundan bugüne Türkiye’nin dış politikasının karakteristik özelliklerini tespit etmek ve farklı dönemlerde politikaların oluşumunda etkisi olan faktörleri ortaya koyarak bu çerçevede Türkiye’nin bölge ülkeleri ile ilişkilerini ve bölgeye yönelik politikalarını analiz etmektir. Bu amaçla öncelikle Türk dış politikasının temel ilkeleri ve karakteristik özellikleri üzerinde durulacak daha sonra bunların genel anlamda Ortadoğu’ya yönelik politikayı nasıl etkilediği tartışılacaktır. Daha sonra Cumhuriyetin başından günümüze belirli dönemler halinde Türkiye’nin bölge politikasının ne olduğu, bu dönemler içinde krizlere nasıl yaklaştığı, ne tip çatışmalar ve/veya anlaşmalar içine girdiği üzerine analizler yapılacaktır.

 

ORSA7065 Ortadoğu’da Din ve Siyaset

İslam, ilk ortaya çıktığı 7.yy’dan günümüze dek, teolojik boyutunun yanı sıra siyasi ve içtimai boyutlarıyla da kendine has bir model sunma iddiası taşıyan bir din olarak temayüz etmiştir. Ortadoğu’da Din ve Siyaset adını taşıyan bu dersimiz ise, 19.yy’ın sonlarından günümüze kadarki dönemi merkeze alarak Ortadoğu ve Kuzey Afrika coğrafyasındaki İslam-Siyaset ilişkisi üzerine odaklanmaktadır. Söz konusu coğrafyada özellikle 20. yüzyılda ortaya çıkan teo-politik düşünce ve hareketler; dini, siyasi ve içtimai bağlamları içinde ele alınacak ve alternatif bir ideoloji ve kimlik olarak Arap toplumlarında neye tekabül ettiği dönem boyunca tetkik edilmeye çalışılacaktır. Bu dersin temel amacı, İslamcı düşünce ve hareketin bölgesel ve küresel düzlemde çağdaş sosyo-politik sorunlara İslami referansla nasıl çözümler ürettiğini ve hangi tekliflerde bulunduğunu göstermeye çalışmaktır. Dersin ilk altı haftalık bölümünde çağdaş İslamcı düşünce ve hareketin temel meseleleri işlenecek; kalan haftalarda ise İhvan-ı Müslimin, Cemaati İslami, İran İslam Devrimi, FİS, En-Nahda, Hizbullah ve Hamas gibi dini-siyasi hareketler örnek vaka çalışmaları olarak incelemeye tabi tutulacaktır. Bu dersin sonunda öğrenciler, Müslüman toplumlarda 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren dini-politik bir güç olarak varlıklarını sürdüren İslamcı düşünce ve hareketleri kapsamlı, analitik ve eleştirel bir yaklaşımla öğrenmiş olacaklardır.

 

ORST 7030 Modern İran Tarihi

Bu derste, 1794’te Kaçar hakimiyetinin başlamasından 1979’da Pehlevi döneminin son bulmasına dek modern İran tarihi ele alınacaktır. Derste, 19. yüzyıldaki başat gelişmelere ve Kaçar elitlerinin yaşanan krizler karşısında giriştikleri “yenileşme (teceddüd) hamlelerine değinildikten sonra, 1906 Anayasal Devrimi ile başlayan ve 1925’te hanedan değişikliyle devam eden sürecin neden ve sonuçları analiz edilecektir. Bunun ardından birinci ve ikinci Pehlevi dönemindeki gelişmelere yoğunlaşılacaktır. Bu bağlamda derste, modern İran’da yaşanan bu gelişmelerin milliyetçilik ve solculuk gibi ideolojilerin ortaya çıkışına ve din-devlet ilişkilerinin seyrine etkisi üzerinde de durulacaktır. 

 

ORST7048 İran İslam Cumhuriyeti Tarihi

Bu derste, 1979 yılında kurulan ve kırk iki yılını dolduran İran İslam Cumhuriyeti tarihi ele alınacaktır. Grift bir tarihsel sürecin ürünü olan İran İslam Devrimi ile kurulan bu yönetim şekli, İran’ın siyaset, toplum, ekonomi ve dış politika gibi alanlarında önemli değişimler meydana getirmiştir. Derste, büyük oranda kronolojiye bağlı kalınarak ve yer yer İran’ın dış politikasına da değinilerek bu farklı alanlardan özellikle İran’ın içindeki gelişmelerle bağlantılı olanları irdelenecektir.

 

ABD’nin Ortadoğu Politikası

Dünya Savaşı sonrasında küresel bir güç halini alan ABD’nin dış politikası bütün dünya ülkelerini belirli düzeyde etkilemiştir. ABD’nin küresel siyasetinde teşkil ettikleri önem nedeniyle bazı ülkeler ve bölgeler üzerinde bu etki çok derindir. 1947’den itibaren ABD’nin çıkarları açısından hayati olarak tanımladığı bir bölge olan Ortadoğu, 1957 Eisenhower Doktrini ile birlikte ABD’nin doğrudan askeri müdahale alanı haline gelmiştir. Bu tarihten itibaren ABD siyasi, askeri, ekonomik ve ideolojik her türlü enstrümanı kullanarak bölgeye müdahale etmiştir. Bu nedenle özellikle II. Dünya Savaşı sonrasında Ortadoğu’da gelişmeleri, çatışmaları, krizleri ve uzlaşıları anlamak için ABD’nin bölgeye yönelik politikalarını bilmek gerekmektedir. ABD’nin Ortadoğu Politikası dersinin amacı, Amerikan tarihi, dış politikası ve güvenlik stratejilerini öğrenerek, bunların ışığında ABD’nin Ortadoğu’daki çıkarlarını ve bunun çıktısı olan politikalarını dönemsel olarak tanımlamak ve bölgeye etkilerini analiz etmektir. Bu amaçla Amerikan tarihi, siyasal sistemi, dış politika yapım süreci öncelikli olarak ele alınacak, daha sonra güvenlik stratejileri çerçevesinde ulusal güvenlik stratejileri üzerine okumalar yapılacaktır. Daha sonra II. Dünya Savaşından itibaren Amerikan başkanları ve doktrinleri çerçevesinde Ortadoğu politikaları analiz edilecektir.

 

ORST7045 Rusya ve Ortadoğu

Rusya gerek tarihsel (çarlık ve Sovyet), gerekse güncel (post-Sovyet) düzlemde Ortadoğu bölgesine dönük çok yönlü politikalar izlemiş ve münasebetlerini çok boyutlu (siyasi, askeri, ekonomik, sosyal, kültürel vs.) geliştirmiştir. Bu dersin başlıca amacı da Rusya’nın Ortadoğu ülkelerine yönelik politikalarını ve bölge ülkeleriyle ilişkilerini tartışmak ve değerlendirmektir. Bu bağlamda, derste genel tarihsel ve teorik/kavramsal arkaplan ele alındıktan sonra meseleler, iki odak çerçevesinde incelenmektedir: ülkeler bazında ikili ilişkiler (dikey düzlem) ve bölgesel bazda çeşitli temalar (yatay düzlem).

 

ORST7026 Orta Asya Ülkelerinin Sosyal, Siyasal ve İktisadi Yapıları

Tarihsel olarak mühim bir kavşak noktasında bulunan Orta Asya, günümüz dünyasında da önemini birçok açıdan korumaktadır. 1991 sonrası dönemde Orta Asya ülkelerinin gerek bölge-içinde tecrübe ettikleri değişim ve dönüşüm süreci, gerekse dış dünya ile geliştirdikleri ilişkiler, mukayeseli bir şekilde araştırılması gereken konuları içermektedir. Bu dersin amacı da Orta Asya ülkelerinin siyasi, iktisadi, sosyal vs. düzlemdeki dinamiklerini güncel literatür çerçevesinde tartışmak ve incelemektir. Bu çerçevede, ders üç kısımdan oluşmaktadır: tarihsel ve teorik/kavramsal arkaplana genel giriş yapıldıktan sonra temel (siyasal düzen, ekonomi-politik, sosyal yapı, dış politika) ve özel konular (savunma/güvenlik, din, bölgesel entegrasyon, büyük güçler ve Ortadoğu ülkeleriyle ilişkiler vs.) ele alınacaktır.

 

ORST7049 Modern İslam Dünyasının Sosyokültürel Tarihi

Bu ders, Modern İslam Dünyası’nın ortak tarihini seyahatler üzerinden ele almaktadır. İslam Dünyası kavramının oluşumundan günümüze kadar gelen süreçteki ilişki ağlarına yoğunlaşan ders, bu ağların ortak paydası olarak seyahat meselesini inceleyecek ve seyahatin modern dönemde değişen yönlerine odaklanacaktır. Ayrıca, Hac konusu bağlamında seyahat amacıyla birbirine bağlanan İslam Dünyası’nın haritası ortaya çıkarılacaktır.

 

ORSA7023 Ortadoğu’da Radikalizm ve Selefilik

İslam’ı anlama ve yorumlama yöntemlerinden biri olarak Selefilik, İslam tarihinin ilk dönemlerinden itibaren özellikle kriz zamanlarında daha yaygın olmak üzere Müslüman toplumlar içinde her daim belli bir zümrenin kendisine yol edindiği bir düşünce ekolü olmuştur. Müslüman toplumlar için çok boyutlu ve sarsıcı bir kriz evresi olarak kabul edilen 19. Yüzyıl sonrası dönem ise yine Selefi düşünce ve ekollerin Müslüman toplumlarda teveccüh gördüğü bir dönem olarak dikkat çekmektedir. Bu modern dönemde Selefilik, geleneksel olanından davetçisine, politik olanından apolitiğine ve barışçılı olanından şiddet yanlısına kadar geniş bir yelpazede temsil edilmektedir. Ortadoğu’da Radikalizm ve Selefilik adını taşıyan bu ders, Ortadoğu toplumlarındaki söz konusu bütün selefi ekolleri inceleyecek olmakla birlikte daha çok 1960 sonrası dönemde bölgede neşvünema bulan ve Selefiliğin de önemli fikri temellerinden biri olduğu kabul edilen dini radikal düşünce ve hareketler üzerine odaklanmaktadır. Bu ders, İslamlaşma yolunda şiddeti bir değişim aracı olarak kullanan dini radikalizmin Müslüman toplumlarda hangi bağlam ve konjonktür içinde ortaya çıktığını, olgunlaştığını, evrildiğini ve terörize olduğunu İslam dünyasında cereyan eden bir takım olgularla ilişkili olarak anlamlandırmayı ve analiz etmeyi amaçlamaktadır.

 

ORST7021 Balkan Ülkelerinin Sosyal, Siyasal ve İktisadi Yapıları

Balkan Coğrafyasının genel yapısı, etnik ve kültürel ayrımlar, siyasi yapılar ve güncel meseleleri hakkında bilgi sahibi olmak. Osmanlı sonrası Balkanlardaki dönüşüm hakkında aşinalık kazanmak. Derste Balkanların 19.Yüzyıldan itibaren yaşadığı dönüşüm ele alınıp 20.yüzyıl siyasi, düşünce ve kültür dünyasındaki önemli gelişmeler incelenecektir. Ülke bazlı incelemeler üzerinden haftalık olarak farklı dönemler ve konu başlıkları ele alınacaktır.       

 

ORST7002 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Bu dersin amacı, öğrencileri sosyal bilimlerin, özellikle de Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler’in araştırma sürecinde kullanılan temel metodolojiler ve yöntemlerle tanıştırmaktır. Bu bağlamda, ders, öğrencilerin araştırma süreci ve meseleleri hakkında düşünmeleri, bunları tartışmaları ve sorgulamalarının yanı sıra çeşitli araştırma tekniklerini uygulayabilmelerini ve gerekli akademik becerileri kazanmalarını da hedeflemektedir. Anaakım sosyal bilim felsefelerinin tartışılmasının akabinde derste araştırma sürecinin tüm aşamaları (araştırma konusunun seçilmesi ve araştırma sorusunun formüle edilmesinden araştırma projesinin tasarlanması ve çeşitli veri toplama ve analiz etme metotlarının incelenmesine dek) adım adım ele alınmaktadır. Ders, metodolojik çoğulculuk perspektifini takip etmeyi amaçlasa da, daha ziyade nitel metotlara odaklanmaktadır.